بدون زدودن آسیب‌ها، فهم مطلوب در حوزه حدیث میسر نیست

به گزارش پایگاه خبری مباحث به نقل از خبرگزاری قرآنی ایکنا , حجت‌الاسلام سیدعلی دلبری، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم اسلامی رضوی  در رابطه با کتاب «آسیب‌شناسی فهم حدیث» تألیف وی که رتبه دوم جشنواره بین‌المللی فارابی بخش «فقه، اصول، علوم قرآنی و حدیث» را کسب کرده است، گفت: مهم‌ترین راه دستیابی به آموزه‌های دینی بعد از قرآن، سنت معصومان است که در قالب هزاران حدیث در کتب متعدد روایی گزارش شده‌ است.

وی افزود: با توجه به آسیب‌پذیری احادیث، یکی از مقدمات استفاده از این گنجینه، شناسایی آسیب‌هاست تا حدیث‌پژوه نسبت به زدودن آسیب و پیامدهای نامطلوب آن در حوزه فهم حدیث اقدام کند.

اندک تغییری در حدیث، اختلاف دیدگاه را در پی خواهد داشت

حجت‌الاسلام دلبری ضمن تصریح این مطلب که اندک تغییری در حدیث، ما را در رسیدن به مقصود اصلی معصوم ناکام می‌گذارد و اختلاف دیدگاه را در پی خواهد داشت، اظهار کرد: توجه به آسیب‌ها و آسیب‌شناسی حدیث از اهمیت بسزایی برخوردار است. این کتاب ضمن تأکید بر جایگاه والای حدیث به ذکر آسیب‌های فهم آن پرداخته است تا با شناسایی دقیق درد، درمان آسان شود. این مرحله، در دستیابی به روایات صحیح و کنارگذاشتن ساختگی و بی‌اساس، نقش بسزایی دارد.

وی ادامه داد: این اثر با بهره‌گیری از حدود هشتصد منبع، در هفت فصل سامان یافته است. در ادامه هر یک از آسیب‌ها، زمینه، پیشینه، عوامل، پیامدها و نمونه‏هایی از تأثیرات نامطلوب این پدیده و راه علاج آن ذکر شده است.

این استاد دانشگاه علوم اسلامی رضوی عنوان کرد: این کتاب، با نظرداشت گونه‏‌هاى تحقیقى نوین، گاه به گونه علمى، به حل مسئله و مشکلى در علوم حدیث پرداخته است (تحقیق علمى)؛ گاه پژوهش با استفاده از اسناد و مدارک معتبر انجام شده (تحقیق تاریخى)؛ گاه به توصیف و تشریح و تحلیل (تحقیق توصیفى ـ تحلیلى) پرداخته است.

وی گفت: این اثر با تفکیک میان عوامل آسیب‌زا و آسیب‌ها، به تبیین بیش از پنجاه آسیب به همراه نمونه‌های متعدد برای هر یک از آسیب‌های بیرونی مانند تعارض و اختلاف روایات، نقل به معنا، تقطیع نادرست و…، آسیب‌های درونی مانند تقیه، نسخ، اختلاف مراتب روایات و… و آسیب‌های حدیث‌پژوه در فهم حدیث مانند پیروی از هوی و هوس، جمود، تعصب و… پرداخته‌ است.

راه حل آسیب‌های حدیث

این استاد دانشگاه با اشاره به راه حل آسیب‌های حدیث، اظهار کرد: با مراجعه به متون مشابه حدیثی و تشکیل خانواده حدیث می‌توان از بسیاری از ابهامات متون حدیثی مطلع شد و به متنی خالی از آسیب و ابهام، دست یافت و در پرتوی بدیهیات و امور قطعی، مانند آموزه‌های قرآن، سنّت قطعی، حکم عقل، قطعیات علمی و تاریخی و… به شناسایی و اصلاح آسیب‌ها پرداخت.

وی در رابطه با نتیجه‌ای که این کتاب از این بحث می‌گیرد، گفت: این اثر نتیجه می‌گیرد که با علم به آسیب، این پدیده مانع از تمسک به ظهور بدوی حدیث خواهد بود و محقق باید برای آن چاره‌ای اندیشد و اثر آن را در کشف مراد معصوم خنثی سازد و در فرض شک، اصل عدم با پشتوانه سیره عقلا بر الغای هر گونه احتمال خلافِ ظاهر حاکم است.

حجت‌الاسلام دلبری افزود: کتاب «آسیب‌شناسی فهم حدیث» همچنین در بیست و چهارمین دوره کتاب فصل در بخش دین و شاخه حدیث، به‌عنوان اثر شایسته تقدیر معرفی شد و نیز اثر شایسته تقدیر در سی و یکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران و نیز اثر شایسته تحسین شانزدهمین همایش کتاب سال حوزه شناخته شده است.
استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی درباره کتاب در دست انتشار خود با عنوان «روش‌شناسی فهم حدیث»، گفت: فهم حدیث به‌عنوان معلول و پدیده نیازمند این است که علت آن تامه شود (وجود مقتضی و شرایط و فقدان موانع). کتاب «روش‌شناسی فهم حدیث» به شرایط و قواعدی پرداخته که فهم حدیث به‌ آن وابسته است و حدیث‌پژوه باید شرایطی را فراهم کند و مقتضیات را در نظر بگیرد تا حدیث درست فهم شود.

بنا بر این گزارش، همچنین کتاب «آشنایی با اصول علم رجال» به قلم سید‌علی دلبری، استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی، با هدف معرفی اجمالی منابع مهم علم رجال و شناخت اصول و قواعد آن که در تمام شاخه‌های علوم حدیثی نقش مهمی دارد و مقدمه‌ای برای دستیابی به علوم اهل بیت (ع) و روایات معصومین(ع) به‌شمار می‌رود، منتشر شده که به‌عنوان اثر برگزیده سومین فراخوان آثار پژوهشی حوزه علمیه خراسان شناخته شد و اکنون با اضافات اساسی در حال باز نشر است.
همچنین از این نویسنده کتاب «مبانی رفع تعارض اخبار» به‌عنوان اثر برگزیده پنجمین دوره کتاب سال خراسان رضوی تجلیل شده است.